انواع نوآوری و روشهای مدیریت نوآوری بر اساس استاندارد ایزو 56007
استاندارد ایزو 56007 به‌عنوان یک راهنمای جامع برای مدیریت نوآوری، انواع مختلف نوآوری و رویکردهای موثر برای مدیریت آن‌ها را تشریح میکند. این استاندارد نوآوری را به دسته‌هایی از جمله نوآوری محصول، فرآیند، خدمات، مدل کسب‌وکار، سازمانی و اجتماعی تقسیم میکند و بر اهمیت انطباق روشهای مدیریت با نوع نوآوری تأکید دارد. هدف اصلی این استاندارد، فراهم کردن چارچوبی برای شناسایی، توسعه و بهره‌برداری از نوآوری‌ها در سطوح مختلف سازمان است تا ارزش افزوده و مزیت رقابتی پایدار ایجاد شود.
روشهای مدیریت نوآوری در این استاندارد شامل فرآیندهای شناسایی فرصت‌های نوآورانه، ارزیابی و اولویت‌بندی ایدهها، توسعه مفاهیم خلاقانه، و پیادهسازی آن‌ها با استفاده از ابزارهای مناسب است. ایزو 56007 همچنین به ایجاد فرهنگ سازمانی مبتنی بر نوآوری، تشویق همکاری‌های بین‌سازمانی، و استفاده از فناوریهای پیشرفته برای حمایت از نوآوری توجه ویژه‌ای دارد. این استاندارد، با ارائه دستورالعمل‌های سیستماتیک و عملی، به سازمانها کمک میکند تا فرآیندهای نوآوری خود را بهینه کرده و در محیط‌های پیچیده و رقابتی، قابلیت تطبیق‌پذیری و خلاقیت خود را افزایش دهند.
آمادهسازی برای مدیریت فرصتها و ایدهها
پیوست A استاندارد 56007 به بررسی فرآیندها و ابزارهای لازم برای مدیریت موثر فرصتها و ایدهها در سازمانها می‌پردازد. این پیوست راهنمایی‌های عملی برای شناسایی، تحلیل، اولویت‌بندی، و پیادهسازی فرصتها و ایدهها ارائه میکند و به سازمانها کمک میکند تا از ظرفیت‌های نوآوری و بهبود بهره‌برداری کنند. تمرکز اصلی این بخش بر ایجاد چارچوبی ساختارمند و انعطاف‌پذیر برای مدیریت فرآیندهای نوآوری است که به سازمانها اجازه میدهد تغییرات مثبت و مؤثری در محصولات، خدمات، و فرآیندهای خود ایجاد کنند.
در این پیوست، تأکید ویژه‌ای بر آمادهسازی سازمان برای پذیرش تغییرات و تطبیق با فرصت‌های جدید شده است. این آمادهسازی شامل ایجاد فرهنگ سازمانی مبتنی بر نوآوری، شناسایی منابع مورد نیاز، و تعریف معیارهای موفقیت برای ارزیابی ایدهها و فرصتها میشود. علاوه بر این، پیوست A روشهایی برای تسهیل فرآیند خلاقیت و افزایش مشارکت کارکنان ارائه میدهد و ابزارهای ارزیابی ریسک و مدیریت تغییرات را نیز پوشش میدهد. این پیوست به مدیران و تصمیم‌گیران کمک میکند تا با به‌کارگیری شیوه‌های سیستماتیک، از فرصت‌های پیش‌رو به بهترین نحو بهره‌برداری کرده و مسیر موفقیت پایدار را هموار کنند.
انواع نوآوری
لیستی از انواع نوآوری بر اساس استاندارد ایزو 56007:
- نوآوری برند
- نوآوری تحول‌آفرین
- نوآوری مدل کسب‌وکار
- نوآوری کانال/توزیع
- نوآوری خدمات مشتری
- نوآوری مخرب
- نوآوری مشتق‌شده
- نوآوری افراطی
- نوآوری ویژگی
- نوآوری مقرون‌به‌صرفه (هزینه‌محور)
- نوآوری افزایشی/مجاور
- نوآوری شبکه‌ای
- نوآوری عملکردی
- نوآوری فرآیندی
- نوآوری محصول
- نوآوری مدل سود
- نوآوری پلتفرم
- نوآوری رادیکال
- نوآوری درآمد/هزینه
- نوآوری خدمات
- نوآوری مرتبط (سیستم محصول)
- نوآوری نرم‌افزار
- نوآوری زنجیره تأمین
- نوآوری پایدار/اکولوژیک
- نوآوری فشاری تکنولوژیک/تولیدی
- نوآوری تحول‌گرا
- نوآوری تجربه کاربری (UX)
روشهای مدیریت نوآوری
روشهای مدیریت نوآوری شامل رویکردهای مختلف برای شناسایی، توسعه، و بهینه‌سازی نوآوری‌ها است. هر روش دارای ویژگی‌های خاصی است که بسته به شرایط و اهداف سازمانها انتخاب میشود. این بخش انواع مختلف روش‌ها و کاربردهای آن‌ها را توضیح میدهد:
۱. روشهای خطی
بسیاری از سازمانها از فرآیندهای خطی استفاده می‌کنند که در آن فعالیت‌ها به فازهای مشخص تقسیم می‌شوند و هر فاز با نقاط تصمیم‌گیری مشخص کنترل میشود. این روش‌ها معمولاً ایدهها را در ابتدا بررسی می‌کنند و با استفاده از معیارهای خاص، بهترین ایدهها را برای توسعه انتخاب می‌کنند.
• مزایا: کاهش ریسک و قابلیت اندازه‌گیری آسان.
• نمونه‌ها: مدل‌های فاز-گیت، قیف نوآوری، نوآوری باز و مدل آبشاری.
۲. روشهای غیرخطی
برخی سازمانها ترجیح می‌دهند از روشهای غیرخطی استفاده کنند، زیرا فرآیندهای خلاقانه مانند تولید ایدهها و فرصتها به ندرت در یک توالی مشخص اتفاق می‌افتند. این روش‌ها معمولاً شامل تکرارهای متعدد هستند که باعث بهبود ایدهها میشود.
• مزایا: کاهش عدم قطعیت و افزایش احتمال موفقیت.
• نمونه‌ها: مدل مارپیچ، نوآوری چابک، Lean Startup و پروتوتایپ سریع.
۳. روشهای قیفی
روشهای قیفی برای جمع‌آوری تعداد زیادی ایده و سپس غربالگری و انتخاب بهترین ایدهها طراحی شدهاند.
• نوع بسته (Closed Innovation): تنها شامل افراد داخلی سازمان میشود.
• نوع باز (Open Innovation): از دانش و اطلاعات خارجی برای اصلاح و انتخاب ایدهها استفاده میکند.
۴. روشهای همکاری آنلاین
با افزایش استفاده از اینترنت و رسانه‌های اجتماعی، برخی سازمانها از روشهای آنلاین برای مدیریت ایدهها استفاده می‌کنند. این روش‌ها شامل جمع‌آوری ایدهها از جمعیت گسترده‌ای از افراد است.
• نمونه‌ها: شبکه‌های نوآوری مشترک (COINs)، جمع‌سپاری (Crowdsourcing)، چالش‌های بزرگ و درخواست پیشنهادات (RFPs).
۵. روشهای مقیاس و دامنه
این روش‌ها برای ایجاد انواع مختلف نوآوری طراحی شدهاند، از جمله بهبودهای تدریجی (Incremental) و نوآوری‌های بلندمدت.
• مزایا: تحلیل دقیق و حل مسئله در کوتاه‌مدت و پیش‌بینی روندها در بلندمدت.
• نمونه‌ها: آینده‌نگری (Future Forecasting) و مدل DIA (کشف-رشد-شتاب).
۶. روشهای پایین به بالا و بالا به پایین
• پایین به بالا (Bottom-Up): ایدهها از کارکنان سازمان می‌آیند.
• بالا به پایین (Top-Down): ایدهها توسط مدیران یا گروه‌های کوچک رهبری می‌شوند.
۷. روشهای سازمانی
ساختارهای مختلف سازمانی می‌توانند اهداف متفاوتی را محقق کنند.
• داخلی یا مشارکتی: مانند انکوباتورها و شتاب‌دهنده‌ها.
• ساختارهای جاسازی‌شده: نوآوری به عنوان یک شایستگی اصلی در سراسر سازمان تلقی میشود.
• ابتکارات مستقل: برای جلوگیری از محدودیت‌های ساختارهای موجود، پروژه‌ها به صورت جداگانه مدیریت می‌شوند.
۸. روشهای گیمیفیکیشن
این روش‌ها عناصر طراحی بازی را برای ایجاد انگیزه و هیجان در حل مسائل استفاده می‌کنند.
• مزایا: افزایش تعامل، همکاری، خلاقیت و تعهد.
• کاربردها: تشویق رفتارهای مطلوب، آموزش پذیرش شکست، و ارتقای یادگیری و رشد.
