مدل EFQM 2025 و مقایسه با سایر مدل های تعالی

بررسی جامع مدل EFQM 2025 و مقایسه با سایر مدل‌های تعالی
بنیاد اروپایی مدیریت کیفیت (EFQM) بیش از سه دهه است که سنگ بنای تعالی سازمانی به شمار می‌آید. با نزدیک شدن به سال 2025، مدل EFQM همچنان در حال تکامل است و بر عملکرد پایدار، رهبری فناوری و فرهنگ سازمانی به عنوان عوامل کلیدی برای موفقیت تأکید می‌کند. این مقاله به بررسی عمیق مدل EFQM 2025، اجزای اصلی آن و مقایسه آن با سایر مدل‌های تعالی می‌پردازد.

مقدمه‌ای بر EFQM

EFQM در ابتدا به عنوان یک ابزار مدیریت کیفیت طراحی شده بود، اما به یک چارچوب استراتژیک برای مدیریت تغییر و اخلال در محیط کسب‌وکار تبدیل شده است. این مدل توسط بیش از 50,000 سازمان در سراسر جهان، از جمله رهبران صنعت مانند BMW، Bosch و Siemens، پذیرفته شده است. تحول مدل EFQM از یک ابزار بهبود مداوم به یک چارچوب استراتژیک برای مدیریت تغییر، انعطاف‌پذیری آن را در محیط کسب‌وکار در حال تغییر نشان می‌دهد.

اجزای اصلی مدل EFQM 2025

مدل EFQM 2025 حول سه بخش اصلی سازماندهی شده است: جهت، اجرای و نتایج. این بخش‌ها به سازمان‌ها کمک می‌کنند تا هدف خود را تعریف کنند، استراتژی‌ها را اجرا کنند و نتایج را ارزیابی کنند.

جهت

هدف، چشم‌انداز و استراتژی: این معیار شامل تعریف هدف سازمان و هماهنگ‌سازی آن با یک چشم‌انداز و استراتژی قابل اجرا است. اطمینان حاصل می‌کند که همه تلاش‌ها برای دستیابی به اهداف بلندمدت به صورت پایدار انجام می‌شود.

فرهنگ سازمانی و رهبری: ایجاد فرهنگی که ارزش‌های مشترک را ترویج می‌کند و رهبری موثر است، بسیار مهم است. رهبران باید مهارت‌های تصمیم‌گیری قوی داشته باشند، جهت‌گیری ارائه دهند و محیطی ایجاد کنند که همکاری و بهبود مداوم را تشویق کند.

اجرا

درگیر کردن ذینفعان: این شامل درک و برآوردن نیازهای همه ذینفعان، از جمله مشتریان، کارمندان، تأمین‌کنندگان و جامعه است. درگیر کردن مداوم ذینفعان برای حفظ ارتباط و رانندگی تحول ضروری است.

ایجاد ارزش پایدار: سازمان‌ها باید بر ایجاد ارزشی که از نظر اقتصادی و محیطی پایدار است، تمرکز کنند. این شامل استفاده از فناوری برای راندن نوآوری و پایداری است.

راندن عملکرد و تحول: این معیار بر استفاده از فناوری و نوآوری برای بهبود عملکرد و تسهیل تغییرات تحول‌آور در سازمان تأکید می‌کند.

نتایج

درک ذینفعان: مدل EFQM 2025 شامل معیارهای کمی و کیفی برای ارزیابی درک ذینفعان است. تکنیک‌هایی مانند تحلیل احساسات و یادگیری ماشین برای به دست آوردن بینش عمیق‌تر از نقاط قوت و области برای بهبود استفاده می‌شوند.

عملکرد استراتژیک و عملیاتی: مدل EFQM 2025 بین عملکرد استراتژیک و عملیاتی تفاوت قائل می‌شود، اطمینان حاصل می‌کند که اهداف بلندمدت با موفقیت پایدار و رشد هماهنگ هستند. معیارهای پیش‌بینی برای پیش‌بینی و برنامه‌ریزی آینده استفاده می‌شوند.

مدل EFQM 2025: نکات کلیدی

عملکرد پایدار: مدل EFQM 2025 پایداری را در هسته خود قرار می‌دهد، اطمینان حاصل می‌کند که موفقیت اقتصادی در حالی که پایداری محیطی و اجتماعی ادغام می‌شود، به دست می‌آید.

رهبری فناوری: فناوری به عنوان یک راننده بحرانی برای نوآوری، بهره‌وری و ایجاد ارزش شناخته می‌شود. استفاده از هوش مصنوعی و آنالیز داده‌ها برای تسهیل تغییرات تحول‌آور تأکید می‌شود.

تأکید مجدد بر جنبه‌های رهبری: رهبری موثر در مرکز قرار دارد، با تمرکز بر تعهد به هدف، الگوسازی فرهنگ و ارزش‌ها و رفتارهای که تغییر را تسهیل می‌کنند.

اجرای مدل EFQM

اجرا کردن مدل EFQM شامل چندین گام کلیدی است:

توسعه یک برنامه اجرای واضح: ایجاد یک نقشه راه تفصیلی که نشان می‌دهد مدل EFQM چگونه در سراسر سازمان اعمال می‌شود. این برنامه باید شامل زمان‌بندی‌ها، تخصیص منابع و معیارهای عملکرد باشد.

ادغام درگیری ذینفعان: درگیر کردن ذینفعان کلیدی برای اطمینان از اینکه نیازهای آنها درک شده و با استراتژی سازمان هماهنگ است. حلقه‌های بازخورد مداوم برای حفظ ارتباط ضروری هستند.

هماهنگ‌سازی فرهنگ و رهبری: اطمینان حاصل کنید که فرهنگ سازمانی با ارزش‌های مدل EFQM هماهنگ است. رهبران باید اصول مدل EFQM را تجسم کنند و تیم‌ها را برای پذیرش معیارهای آن توانمند سازند.

مقایسه با سایر مدل‌های تعالی

EFQM در مقایسه با OKRs

EFQM: چارچوبی جامع برای مدیریت استراتژیک بلندمدت ارائه می‌کند، با تمرکز بر عملکرد پایدار و تعالی سازمانی.

OKRs (هدف‌ها و نتایج کلیدی): رویکردی متمرکز برای تعیین و ردیابی اهداف خاص ارائه می‌دهد. OKRs می‌توانند EFQM را تکمیل کنند و اهداف عملیاتی را با چشم‌انداز استراتژیک EFQM هماهنگ کنند.

EFQM در مقایسه با سایر مدل‌های مدیریت کیفیت

رویکرد جامع EFQM: برخلاف برخی مدل‌ها که فقط بر کیفیت یا کارایی عملیاتی تمرکز می‌کنند، EFQM پایداری، فناوری و رضایت ذینفعان را در چارچوب خود ادغام می‌کند.

انعطاف‌پذیری و سازگاری: EFQM برای انطباق با محیط‌های کسب‌وکار در حال تغییر طراحی شده است، که آن را برای سازمان‌هایی که با پیشرفت‌های سریع فناوری و تغییرات بازار مواجه هستند، مناسب می‌کند.

مزایای مدل EFQM 2025

چارچوب جامع: رویکردی ساختاریافته برای هماهنگ‌سازی استراتژی با اجرای و ارزیابی جامع عملکرد ارائه می‌کند.

تأکید بر پایداری: پایداری بلندمدت را در کنار موفقیت اقتصادی تأکید می‌کند، که با اهداف محیطی و اجتماعی جهانی هماهنگ است.

شناخت جهانی: به طور گسترده توسط بیش از 50,000 سازمان پذیرفته شده است، که معیاری برای تعالی به شمار می‌آید.

تغییرات کلیدی نسبت به EFQM 2020:

تاکید بیشتر بر پایداری:
مدل 2025، توجه ویژه‌ای به عملکرد پایدار و مسئولیت اجتماعی سازمان‌ها دارد.
تمرکز بر دیجیتالی شدن:
با توجه به اهمیت روزافزون فناوری، این مدل بر دیجیتالی شدن فرآیندها و عملکردها تاکید می‌کند.
توجه به چابکی و نوآوری:
مدل جدید، سازمان‌ها را به چابکی بیشتر و ایجاد فرهنگ نوآوری تشویق می‌کند.
تقویت نقش رهبری:
رهبری، به عنوان عاملی کلیدی در ایجاد فرهنگ سازمانی مناسب و توانمندسازی کارکنان، مورد تاکید قرار گرفته است.

نکات کلیدی:

مدل EFQM 2025، ابزاری قدرتمند برای ارزیابی و بهبود عملکرد سازمان‌ها است.
این مدل، با توجه به تغییرات محیطی و نیازهای روزافزون، به‌روزرسانی شده است.
پیاده‌سازی این مدل، به سازمان‌ها کمک می‌کند تا به تعالی پایدار دست یابند.

چالش‌ها و جهت‌گیری‌های آینده

پیچیدگی اجرای: نیازمند تعهد سازمانی و تغییر فرهنگی قابل توجه است.

ادغام با فناوری‌های نوظهور: تأکید مدل EFQM بر رهبری فناوری، نیاز به انطباق مداوم با فناوری‌های جدید مانند هوش مصنوعی و آنالیز داده‌ها دارد.

تحول استراتژیک و پایداری

مدل EFQM 2025 برای تسهیل تحول استراتژیک و پایداری طراحی شده است و فناوری پیشرفته و رضایت ذینفعان را در آن ادغام می‌کند. تأکید مدل EFQM بر عملکرد پایدار اطمینان حاصل می‌کند که سازمان‌ها موفقیت اقتصادی بلندمدت را در حالی که چالش‌های محیطی و اجتماعی را حل می‌کنند، به دست می‌آورند.

فرایند ارزیابی مدل EFQM 2025 در ایران

فرایند ارزیابی مدل EFQM 2025 در ایران یک فرآیند جامع است که به سازمان‌ها کمک می‌کند تا عملکرد خود را ارزیابی و بهبود بخشند. این فرآیند توسط مرکز خدمات رسمی EFQM در ایران با همکاری ارزیابان بین‌المللی بنیاد EFQM اروپا انجام می‌شود. در ادامه، مراحل و مراجع ارزیابی کننده را به صورت خلاصه و بهینه شده برای موتورهای جستجو توضیح می‌دهیم:

مراحل ارزیابی

ارزیابی جامع سازمان: این فرآیند شامل ارزیابی سازمان در ۷ معیار اصلی مدل EFQM 2025 است که شامل مقصود، چشم‌انداز و استراتژی، فرهنگ و رهبری سازمانی، درگیر کردن ذینفعان، ایجاد ارزش پایدار، راندن تحول و عملکرد، ادراکات ذینفعان و عملکرد استراتژیک و عملیاتی می‌شود12.

بازدید و ارزیابی حضوری: ارزیابان بین‌المللی بنیاد EFQM از اروپا به مدت ۱ تا ۷ روز از سازمان بازدید می‌کنند تا ارزیابی همه‌جانبه‌ای انجام دهند.

گزارش جامع بازخورد: پس از ارزیابی، گزارشی جامع از نقاط قوت و ضعف سازمان ارائه می‌شود که شامل توصیه‌های عملیاتی برای توسعه و ارتقای برتری سازمان است.

اعطای گواهینامه‌ها: سازمان‌های برتر در سطح ملی با دریافت گواهینامه‌های یک تا پنج ستاره و نشان ملی برتری در کسب و کار، شناخته می‌شوند.

مراجع ارزیابی کننده

جایزه ملی تعالی سازمانی ایران با الگوبرداری از مدل EFQM طراحی شده و به‌عنوان یکی از معتبرترین جوایز مدیریتی کشور شناخته می‌شود. این جایزه با هدف ارتقای سطح کیفیت و بهره‌وری سازمان‌ها، به نهادهایی که در مسیر بهبود مستمر و تعالی حرکت می‌کنند، اعطا می‌شود. متولی اصلی این جایزه، سازمان مدیریت صنعتی ایران است که سالانه از سازمان‌های برتر در این حوزه تقدیر می‌کند.

مرکز خدمات رسمی EFQM در ایران: این مرکز مسئولیت ارزیابی‌های EFQM در ایران را بر عهده دارد و با ارزیابان بین‌المللی بنیاد EFQM اروپا همکاری می‌کند12.

ارزیابان بین‌المللی بنیاد EFQM اروپا: این ارزیابان با تجربه و تخصص در زمینه مدیریت کیفیت، ارزیابی‌های جامع را در سازمان‌های ایرانی انجام می‌دهند12.

مراحل ارزیابی سازمان‌ها در فرآیند جایزه

سازمان‌هایی که تمایل به شرکت در این جایزه دارند، باید ابتدا فرآیند خودارزیابی را مطابق با معیارهای مدل EFQM انجام دهند و گزارشی مستند از وضعیت عملکردی خود ارائه کنند. در مرحله بعد، تیمی از ارزیابان حرفه‌ای به بررسی این گزارش پرداخته و پس از بازدیدهای میدانی، مصاحبه با مدیران و تحلیل شاخص‌های کلیدی، سازمان را در یکی از سطوح تعالی طبقه‌بندی می‌کنند. جوایز اعطایی شامل گواهینامه‌های تأیید سطح تعالی، تقدیرنامه و تندیس‌های زرین، سیمین و بلورین است.

 نهادهای مرتبط با ارزیابی تعالی سازمانی

علاوه بر سازمان مدیریت صنعتی، برخی مؤسسات و شرکت‌های مشاوره‌ای تخصصی نیز ارزیابی‌هایی مبتنی بر مدل EFQM ارائه می‌دهند. این نهادها به سازمان‌ها کمک می‌کنند تا نقاط قوت و ضعف خود را شناسایی کرده و مسیر بهبود خود را به‌درستی ترسیم کنند. همچنین، وزارتخانه‌های مرتبط مانند وزارت صنعت، معدن و تجارت و سازمان ملی استاندارد، در راستای توسعه و ترویج فرهنگ تعالی سازمانی، همکاری‌هایی را با این نهادها دارند.

مزایای ارزیابی EFQM 2025 در ایران

ارزیابی جامع: این فرآیند به سازمان‌ها کمک می‌کند تا تصویری صریح از وضعیت خود در حوزه‌های مختلف مدیریتی به دست آورند.

تلفیق راهکارهای بومی و بین‌المللی: ارزیابی EFQM 2025 در ایران به سازمان‌ها کمک می‌کند تا راهکارهای بومی را با بهترین تجربیات مدیریتی اروپا ترکیب کنند و نتایج ارزشمندی به دست آورند.

ارزیابی جامع سازمانی

"فرایند ارزیابی مدل EFQM 2025 در ایران یک فرآیند جامع است که توسط مرکز خدمات رسمی EFQM در ایران با همکاری ارزیابان بین‌المللی اروپا انجام می‌شود. این فرآیند شامل ارزیابی در ۷ معیار اصلی مدل EFQM 2025 است و به سازمان‌ها کمک می‌کند تا نقاط قوت و ضعف خود را شناسایی کنند. ارزیابان بین‌المللی بنیاد EFQM اروپا در این فرآیند نقش کلیدی دارند و به سازمان‌ها گزارش جامع بازخورد و توصیه‌های عملیاتی ارائه می‌دهند."

نتیجه‌گیری

مدل EFQM 2025 چارچوبی قوی برای دستیابی به تعالی تجاری پایدار ارائه می‌کند و بر فناوری، رهبری و رضایت ذینفعان تأکید می‌کند. در حالی که این مدل رویکردی جامع ارائه می‌دهد، اثربخشی آن به اجرای موفق و ادغام با ابزارهای مدیریتی دیگر مانند OKRs بستگی دارد. با ادامه حرکت سازمان‌ها در محیط کسب‌وکار پیچیده، مدل‌هایی مانند EFQM نقش مهمی در هدایت آنها به سوی موفقیت پایدار و انعطاف‌پذیری بلندمدت ایفا خواهند کرد.
 

دیدگاه‌های اضافی در مورد EFQM و مدل‌های تعالی

نقش EFQM در تحول کسب‌وکار

EFQM به سازمان‌ها چارچوب و آموزش لازم را برای ارزیابی وضعیت فعلی و هدایت تحول از درون ارائه می‌دهد. این مدل به شرکت‌ها توانایی بهبود عملکرد، اجرای برنامه‌های تغییر موثر و نهادینه‌سازی بهبود مداوم را می‌دهد تا تحول پایدار شود.

مسیرهای یادگیری EFQM و AssessBase

EFQM مسیرهای یادگیری و ابزارهایی مانند AssessBase را برای کمک به سازمان‌ها در مسیر حرکت به سوی عملکرد پایدار ارائه می‌دهد. این منابع به شرکت‌ها کمک می‌کنند تا نقاط قوت خود را درک کنند، области برای بهبود را شناسایی کنند و اقدامات خود را با اهداف محیطی، اجتماعی و اقتصادی هماهنگ کنند.

EFQM و درگیری ذینفعان

مدل EFQM 2025 بر درگیری ذینفعان تأکید قابل توجهی دارد و درک و برآوردن نیازهای ذینفعان را برای حفظ ارتباط و رانندگی تحول ضروری می‌داند. این شامل حلقه‌های بازخورد مداوم و استفاده از آنالیز پیشرفته برای ارزیابی درک ذینفعان است.

EFQM در مقایسه با مدیریت کیفیت جامع (TQM)

EFQM: بر تعالی پایدار تمرکز دارد و کیفیت، کارایی و پایداری را ادغام می‌کند. این مدل چارچوبی جهانی برای تعالی سازمانی ارائه می‌دهد.

TQM: عمدتاً بر بهبود مداوم و رضایت مشتری تأکید می‌کند. در حالی که TQM یک مفهوم پایه‌ای برای مدیریت کیفیت است، EFQM رویکردی گسترده‌تر برای تعالی سازمانی ارائه می‌دهد.

EFQM و فرهنگ سازمانی

مدل EFQM بر اهمیت فرهنگ سازمانی و رهبری در راندن تعالی تأکید می‌کند. این مدل بر ایجاد فرهنگی که ارزش‌های مشترک را ترویج می‌کند و از بهبود مداوم حمایت می‌کند، تأکید می‌کند تا اطمینان حاصل شود که چشم‌انداز و استراتژی سازمان با فرهنگ آن هماهنگ است.

مطالعات موردی و کاربردهای عملی

چندین سازمان با موفقیت مدل EFQM را برای راندن تحول و دستیابی به عملکرد پایدار اجرا کرده‌اند. به عنوان مثال، شرکت‌هایی مانند BMW و Bosch از EFQM برای بهبود هماهنگی استراتژیک و کارایی عملیاتی استفاده کرده‌اند، که منجر به بهبود رضایت مشتری و عملکرد اقتصادی شده است.

آینده EFQM و مدل‌های تعالی

با ادامه حرکت محیط کسب‌وکار، مدل‌های تعالی مانند EFQM باید به چالش‌ها و فناوری‌های نوظهور انطباق یابند. ادغام هوش مصنوعی، آنالیز داده‌ها و سایر ابزارهای دیجیتال برای تسهیل مدیریت عملکرد نوآورانه و راندن تغییرات تحول‌آور در سازمان‌ها ضروری خواهد بود.

نتیجه‌گیری و توصیه‌ها

در نتیجه، مدل EFQM 2025 چارچوبی جامع برای دستیابی به تعالی تجاری پایدار ارائه می‌کند. سازمان‌هایی که در محیط کسب‌وکار پیچیده به موفقیت می‌خواهند برسند، باید اجرای EFQM را در کنار ابزارهای استراتژیک دیگر مانند OKRs در نظر بگیرند. با تمرکز بر عملکرد پایدار، رهبری فناوری و رضایت ذینفعان، شرکت‌ها می‌توانند چالش‌های آینده را پشت سر بگذارند و مزیت رقابتی خود را حفظ کنند.

منابع
Edstellar. (2025). اجرای مدل EFQM در سال 2025 [+ بینش‌های کلیدی].
Great British Business Show. (2024). به روز رسانی مدل EFQM 2025.
MDPI. (2024). تحول استراتژیک و پایداری: افشای مدل EFQM 2025.
Mooncamp. (بدون تاریخ). مدل EFQM: سیستم مدیریت با تمرکز بر کیفیت.
ToolsHero. (بدون تاریخ). مدل EFQM توضیح داده شده.
Informa Connect Academy. (2025). تحول کسب‌وکار با EFQM – ساخته شده از درون.
EFQM. (بدون تاریخ). مدل EFQM 2025.

افکار نهایی

مدل EFQM 2025 نمایانگر تکامل قابل توجهی در تعالی سازمانی است و بر پایداری، فناوری و رضایت ذینفعان تأکید می‌کند. با ادامه حرکت سازمان‌ها در محیط کسب‌وکار پیچیده، مدل‌هایی مانند EFQM نقش مهمی در هدایت آنها به سوی موفقیت پایدار و انعطاف‌پذیری بلندمدت ایفا خواهند کرد. مدل EFQM 2025 یک ابزار قدرتمند برای سازمان‌هایی است که به دنبال تعالی پایدار در محیط کسب‌وکار پیچیده هستند. با تأکید بر پایداری، رهبری فناوری و مشارکت ذینفعان، این مدل به سازمان‌ها کمک می‌کند تا استراتژی‌های خود را با نیازهای محیطی و اجتماعی هماهنگ کنند. اجرای مدل EFQM 2025 نه تنها به بهبود عملکرد مالی و عملیاتی کمک می‌کند، بلکه سازمان را به عنوان یک رهبر در زمینه برتری عملیاتی و توسعه پایدار نیز معرفی می‌کند. در نهایت، EFQM 2025 با ارائه یک رویکرد جامع و انعطاف‌پذیر، سازمان‌ها را برای مقابله با چالش‌های آینده آماده می‌کند.

این مدل بر سه حوزه اصلی استوار است:

جهت‌گیری:
این حوزه به تعیین هدف، چشم‌انداز و استراتژی سازمان می‌پردازد.
همچنین، فرهنگ سازمانی و رهبری را مورد توجه قرار می‌دهد.
اجرا:
این حوزه به نحوه مشارکت ذینفعان و خلق ارزش پایدار می‌پردازد.
همچنین، هدایت عملکرد و تحول را شامل می‌شود.
نتایج:
این حوزه به درک ذینفعان و عملکردهای استراتژیک و عملیاتی می‌پردازد.